Fasting : हिंदू धर्मात, उपवास म्हणजे केवळ अन्न वर्ज्य करणे नाही. तर ते शरीर, मन आणि आत्मा शुद्ध करण्याचे एक शक्तिशाली साधन आहे.  महत्त्वाचा एक सुंदर संगम दिसून येतो. पुराणातील संदर्भांसह उपवासाचे अनेक फायदे  आहेत:

१. उपवासाचा शाब्दिक आणि आध्यात्मिक अर्थ

‘उपवास’ हा दोन शब्दांपासून बनलेला आहे: ‘वर’ (जवळ) आणि ‘वास’ (राहणे). याचा अर्थ देवाच्या जवळ राहणे. अग्नि पुराणात स्पष्टपणे म्हटले आहे की उपवास म्हणजे केवळ पाचक अग्नी (जठराग्नी) शांत ठेवणे नाही. उलट, याचा अर्थ दहा इंद्रियांवर विजय मिळवणे आणि देवाच्या सहवासात वेळ घालवणे. ते आत्म्याला आध्यात्मिक गुणांनी भरते.

२. शारीरिक शुद्धीकरण आणि आरोग्य (पद्मपुराणाचा संदर्भ)

वैज्ञानिकदृष्ट्या, उपवास ही विषमुक्तीची प्रक्रिया आहे. पद्मपुराणानुसार, ज्याप्रमाणे सोने आगीत गरम केल्यावर त्याच्या अशुद्धतेतून काढून टाकले जाते, त्याचप्रमाणे उपवास शरीरातील विषारी पदार्थ नष्ट करतो. आयुर्वेद आणि पुराणांचा असा विश्वास आहे की आठवड्यातून एकदा उपवास केल्याने पचनसंस्थेला विश्रांती मिळते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.

३. मानसिक एकाग्रता आणि इच्छाशक्ती (Fasting)

स्कंद पुराणात एकादशी व्रताचे महत्त्व वर्णन करताना असे म्हटले आहे की उपवास मनाची अस्वस्थता कमी करतो. जेव्हा आपण अन्नासारख्या आपल्या सर्वात मूलभूत गरजांवर नियंत्रण ठेवण्यास शिकतो तेव्हा आपली इच्छाशक्ती नाटकीयरित्या वाढते. ही शिस्त आपल्याला जीवनातील मोठ्या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी मानसिकरित्या तयार करते. Fasting

४. कर्माचे शुद्धीकरण आणि आत्म-साक्षात्कार

गरुड पुराण आणि शिवपुराणात उल्लेख आहे की विशेष तिथींना (जसे की पौर्णिमा, अमावस्या किंवा शिवरात्री) उपवास केल्याने संचित नकारात्मक कर्मांचा प्रभाव कमी होतो. उपवास करताना, जेव्हा आपण कमी बोलतो आणि मौन पाळतो, तेव्हा आपल्याला आत्मचिंतन करण्याची संधी मिळते, ज्यामुळे क्रोध, लोभ आणि आसक्ती यांसारख्या दुर्गुणांना दूर करण्यास मदत होते.

५. ग्रहदोषांवर उपाय

ज्योतिष आणि पौराणिक दृष्टिकोनातूनही उपवासाचे खूप महत्त्व आहे. भविष्य पुराणानुसार, आठवड्याच्या वेगवेगळ्या दिवशी (जसे की सोमवारी शिव, गुरुवारी विष्णू) उपवास केल्याने संबंधित ग्रहांचे नकारात्मक प्रभाव कमी होतात. उदाहरणार्थ, सूर्य देवाची पूजा करण्यासाठी रविवारी उपवास केल्याने आरोग्य आणि तेज मिळते.

(टीप : वरील सर्व माहिती उपलब्ध स्त्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल MP मराठी Breaking कोणताही दावा करीत नाही.)