ऑपरेशन थिएटरमध्ये प्रवेश करताना सर्वात आधी डोळ्यासमोर येणारी गोष्ट म्हणजे आजूबाजूला हिरवा आणि निळा रंग. डॉक्टर, परिचारिका, पडदे आणि चादरी हे सर्व एकाच रंगात का दिसतात? ही फक्त परंपरा आहे की त्यामागे एक गहन वैज्ञानिक रहस्य आहे? जर शस्त्रक्रिया जीवनरक्षक असेल तर रंग काय भूमिका बजावतात? याचे उत्तर वैद्यकीय विज्ञान आणि मानवी डोळ्यातील उल्लेखनीय समन्वयात आहे. चला जाणून घेऊया.

हा नियम रुग्णांच्या सुरक्षिततेशी संबंधित

जगभरातील जवळजवळ प्रत्येक रुग्णालयात, डॉक्टर शस्त्रक्रियेदरम्यान हिरवे किंवा निळे स्क्रब घालतात. हे दृश्य इतके सामान्य झाले आहे की लोक ते एक परंपरा मानतात, परंतु प्रत्यक्षात त्यामागे ठोस वैज्ञानिक, मानसिक आणि व्यावहारिक कारणे आहेत. ऑपरेशन थिएटरमध्ये रंगांची निवड केवळ सौंदर्यशास्त्रासाठी नाही तर ती थेट डॉक्टरांच्या डोळ्यांच्या, मनाच्या आणि रुग्णांच्या सुरक्षिततेशी जोडलेली आहे.

पांढऱ्या ते हिरव्या-निळ्या रंगाचा प्रवास

सुरुवातीच्या काळात, डॉक्टर शस्त्रक्रियेदरम्यान पांढरे कोट आणि पांढरे कपडे घालत असत. २० व्या शतकाच्या सुरुवातीपर्यंत, पांढरा रंग स्वच्छता आणि शुद्धतेचे प्रतीक मानला जात असे. तथापि, १९१४ च्या सुमारास, काही शल्यचिकित्सकांना असे लक्षात आले की रक्ताचे सतत दर्शन डोळ्यांना त्रास देते आणि पांढऱ्या पार्श्वभूमीवर लाल रंग अधिक आकर्षक दिसतो. हळूहळू, पांढऱ्या रंगाची जागा हिरव्या रंगाने घेऊ लागला, जो नंतर निळ्या रंगात विस्तारला.

डोळा आणि मेंदूचे विज्ञान

मानवी डोळ्यांना एकाच तेजस्वी रंगाच्या, विशेषतः लाल रंगाच्या, दीर्घकाळ संपर्कात राहिल्यास या रंगामुळे थकवा येतो. शस्त्रक्रियेदरम्यान, डॉक्टरांनी सतत रक्त आणि लाल ऊतींवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. जर आजूबाजूचे वातावरण देखील लाल किंवा पिवळे असेल तर डोळ्यांना स्पष्टपणे पाहण्यास त्रास होतो. हिरवा आणि निळा हे लाल रंगाच्या अगदी विरुद्ध आहेत, जे डोळ्यांना संतुलन प्रदान करतात आणि दृश्य स्पष्टता राखतात.

लाल किंवा पिवळा का नाही?

शस्त्रक्रियेदरम्यान लाल रंग हा सर्वात अयोग्य रंग मानला जातो, कारण त्यामुळे रक्त आणि शरीराच्या ऊतींमध्ये फरक करणे कठीण होते. दुसरीकडे, पिवळा रंग तेजस्वी प्रकाशात डोळे चकित करू शकतो आणि लक्ष विचलित करू शकतो. शस्त्रक्रियागृहात, जिथे प्रत्येक सेकंद आणि प्रत्येक मिलिमीटर मोजला जातो, तिथे रंगाची छोटीशी चूक देखील मोठा धोका निर्माण करू शकते.

मानसिक शांतता आणि लक्ष केंद्रित करण्याचा प्रभाव

हिरवे आणि निळे रंग केवळ डोळ्यांनाच नव्हे तर मनालाही शांत करतात. मानसशास्त्रानुसार, हे रंग ताण कमी करतात आणि एकाग्रता वाढवतात. शस्त्रक्रियेदरम्यान डॉक्टर आणि वैद्यकीय कर्मचाऱ्यांना प्रचंड मानसिक दबावाचा सामना करावा लागतो. अशा परिस्थितीत, शांत रंगांचे वातावरण त्यांची निर्णयक्षमता सुधारते आणि चुका होण्याची शक्यता कमी करते.

प्रकाश आणि परावर्तनाची भूमिका

ऑपरेटिंग थिएटरमध्ये तेजस्वी कृत्रिम दिवे वापरले जातात. पांढरे किंवा तेजस्वी रंग या दिव्यांचे अधिक परावर्तन करतात, ज्यामुळे डोळ्यांवर अतिरिक्त ताण येतो. याउलट, हिरवे आणि निळे रंग कमी परावर्तन निर्माण करतात आणि डॉक्टरांना थकवा न येता जास्त काळ काम करण्यास अनुमती देतात.