भारताने गेल्या एका दशकात आपल्या जागतिक व्यापार उपस्थितीचा सातत्याने विस्तार केला आहे. अलीकडेच भारताने ओमानसोबत सर्वसमावेशक आर्थिक भागीदारी करारावर (CEPA) स्वाक्षरी करून या प्रवासात आणखी एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. यानंतर भारताच्या व्यापार करारांची एकूण संख्या १७ झाली आहे.
भारताचे आतापर्यंतचे एकूण व्यापार करार
डिसेंबर २०२५ पर्यंत भारताने विविध देश आणि प्रादेशिक गटांसोबत एकूण १७ व्यापार करार केले आहेत. यामध्ये १३ पूर्ण मुक्त व्यापार करार (FTA) तसेच काही प्राधान्य व्यापार करार आणि आर्थिक सहकार्य करारांचा समावेश आहे. एकत्रितपणे हे करार जागतिक व्यापारातील महत्त्वाचा वाटा व्यापतात आणि भारतीय निर्यातदारांना प्रमुख आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठांमध्ये प्राधान्य किंवा शुल्कमुक्त प्रवेश मिळवून देतात.
ओमान भारताचा १७वा व्यापार भागीदार
डिसेंबर २०२५ मध्ये स्वाक्षरी करण्यात आलेला भारत–ओमान सर्वसमावेशक आर्थिक भागीदारी करार (CEPA) हा भारताचा नवा व्यापार करार आहे. यूएईनंतर खाडी प्रदेशातील हा भारताचा दुसरा मोठा करार ठरतो. या कराराअंतर्गत भारतीय वस्तूंच्या ९८ टक्के श्रेणींना ओमानमध्ये शून्य शुल्क (झिरो ड्युटी) प्रवेश मिळणार आहे.
भारताने स्वाक्षरी केलेले मुक्त व्यापार करार
भारताच्या मुक्त व्यापार करारांमध्ये (FTA) आणि सर्वसमावेशक व्यापार करारांमध्ये जगातील काही मोठ्या अर्थव्यवस्थांसोबत केलेल्या करारांचा समावेश आहे. यामध्ये युनायटेड किंगडमचा समावेश असून, २०२५ मध्ये भारताने यूकेसोबत सर्वसमावेशक आर्थिक आणि व्यापार करारावर (CETA) स्वाक्षरी केली होती. या करारामुळे भारताच्या ९९ टक्के निर्यातींना शुल्कमुक्त प्रवेश मिळाला आहे.
याशिवाय भारताचे ऑस्ट्रेलिया (ECTA), जपान (CEPA), दक्षिण कोरिया (CEPA), संयुक्त अरब अमिराती (CEPA) आणि मॉरिशस (CECPA) यांच्यासोबतही महत्त्वाचे व्यापार करार आहेत.
हे व्यापार करार भारताला कसे फायदेशीर आहेत
भारताचे मुक्त व्यापार करार भारतीय वस्तूंवरील आयात शुल्क कमी करण्यासाठी किंवा पूर्णपणे समाप्त करण्यासाठी तयार केलेले आहेत. कापड, औषधनिर्मिती, अभियांत्रिकी वस्तू आणि सागरी उत्पादने यासारख्या क्षेत्रांना याचा सर्वाधिक फायदा होतो. अनेक करारांमध्ये असे तरतूदही असते की ज्यामुळे भारतीय व्यावसायिक, विशेषतः आयटी, आरोग्य सेवा आणि अभियांत्रिकी क्षेत्रातील लोक, परदेशात काम करणे सोपे होते. यासोबतच हे करार परदेशी थेट गुंतवणुकीसाठी मजबूत संरक्षण आणि प्रोत्साहन प्रदान करतात.
