दिल्लीचा पुराणा किल्ला (जुना किल्ला) हा दिल्लीतील सर्वात जुना किल्ला मानला जातो. हा किल्ला केवळ त्याच्या प्राचीनतेसाठीच ओळखला जात नाही तर एका महत्त्वाच्या घटनेचा साक्षीदार देखील आहे. मुघल साम्राज्याचा पाया मजबूत करण्यात हुमायूनने महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्याच्या मृत्यूची कहाणी देखील या किल्ल्याशी संबंधित आहे. हुमायूनचा मृत्यू कसा झाला ते जाणून घेऊया.
किल्ल्याचा इतिहास
हुमायून हा बाबरचा मुलगा आणि मुघल साम्राज्याचा दुसरा सम्राट होता. १५३० मध्ये बाबरच्या मृत्युनंतर हुमायूनने गादी घेतली, परंतु त्याचे राज्य आव्हानांनी भरलेले होते. शेरशाह सुरीने त्याचा पराभव केला आणि त्याला १५ वर्षे वनवासात राहावे लागले. १५५५ मध्ये हुमायूनने दिल्ली परत मिळवली आणि त्याच्या प्रिय दिनापनाह किल्ल्यात राहू लागला. आज पुराण किल्ला म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या किल्ल्याची सुरुवात हुमायूनने १५३३ मध्ये केली होती. पण कोणाला माहित होते की हा किल्ला त्याच्या मृत्यूचे कारण बनेल.
हुमायूनचा मृत्यू कसा झाला
२७ जानेवारी १५५६ च्या संध्याकाळी, हुमायून त्याच्या ग्रंथालयात होता, जो दिनापनाह किल्ल्याच्या शेर मंडळात होता. शेर मंडळ ही एक उंच इमारत होती, जी हुमायूनने खगोलशास्त्रीय अभ्यास आणि ग्रंथालयासाठी बांधली होती. इतिहासकारांच्या मते, त्या दिवशी हुमायून नमाज पठणासाठी घाईत होता. सूर्यास्ताच्या वेळी तो पायऱ्या उतरत असताना त्याला मशिदीतून अजानचा आवाज ऐकू आला. अजानचा आवाज ऐकून घाईघाईत त्याने नतमस्तक होऊन सज्दात बसण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो आपला तोल गमावून पायऱ्यांवरून पडला. पायऱ्यांवरून पडल्यानंतर त्याच्या डोक्याला आणि मानेला गंभीर दुखापत झाली.
तीन दिवसांनी हुमायूनचा मृत्यू झाला
या अपघातानंतर हुमायूनला ताबडतोब वैद्यकीय उपचार देण्यात आले, परंतु त्याची प्रकृती खालावत गेली. तीन दिवसांनी, ३० जानेवारी १५५६ रोजी, केवळ ४७ वर्षांच्या वयात हुमायूनचा मृत्यू झाला. हुमायूनच्या मृत्यूने मुघल साम्राज्याला हादरवून टाकले कारण त्याचा मुलगा अकबर त्यावेळी फक्त १३ वर्षांचा होता. हुमायूनची पत्नी हमीदा बानो आणि दरबारातील अधिकाऱ्यांनी अकबराला सिंहासन सोपवण्याचा निर्णय घेतला, ज्याने नंतर मुघल साम्राज्याला नवीन उंचीवर नेले.
किल्ल्याची रचना
दिल्लीमध्ये पुराण किल्ला आजही उभा आहे आणि हुमायूनची ही दुःखद कहाणी सांगतो. त्याची कबर, ज्याला हुमायूनचा कबर म्हणतात. पुराण किल्ला सुमारे २ किलोमीटर परिसरात पसरलेला आहे. किल्ल्याच्या भिंती १८ मीटर उंच आहेत. त्याच्या आत दोन मुख्य दरवाजे आहेत, हुमायून गेट, तलकी गेट आणि बडा दरवाजा. किल्ल्याच्या आत एक सुंदर तलाव देखील आहे जो सध्या पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र आहे.
